Wesele

Oprac.Akt 1Akt 2Akt 3Interp./Char.Plotka o “Weselu”

Epoka literacka

Młoda Polska

Biografia

Stanisław Wyspiański żył w latach 1869-1907. Pisał wiersze, dramaty, był malarzem, tworzył witraże, projektował scenografie teatralne a nawet meble. Pierwsze dzieła napisał w latach 1892-4, a były to: “Warszawianka”, “Daniel”, “Meleager”. Współpracował z czasopismem “Życie” jako ilustrator, współpracował z Teatrem Miejskim w Krakowie. W roku 1901 odbyła się premiera “Wesela”. Był także docentem na Akademii Sztuk Pięknych. Największe jego utwory to przede wszystkim dramaty, czyli utwory przeznaczone na scenę teatralną: “Warszawianka”, “Wesele”, “Wyzwolenie”, “Noc listopadowa” i inne. Zobacz więcej informacji w Wikipedii.

Geneza dzieła

Dnia 20.11.1900 roku w Bronowicach niedaleko Krakowa odbyło się wesele poety Lucjana Rydla z wiejską dziewczyną Jadwigą Mikołajczykówną. Wyspiański był przyjacielem Rydla i został na nie zaproszony. Obserwował gości, przysłuchiwał się ich rozmowom i w ten sposób powstał pomysł utworu. Najlepiej o powstaniu pomysłu i realizacji opowiedział jego przyjaciel Tadeusz Boy-Żeleński w Plotce o “Weselu” – przeczytaj koniecznie.

Budowa utworu

“Wesele” jest zbudowane z trzech aktów, w pierwszym akcie jest 38 scen, w drugim 30, a w trzecim 37, łącznie 105 scen.

Czas i miejsce akcji

Jest to noc z 20 na 21.11.1900 roku, kiedy to Lucjan Rydel z Jadwigą Mikołajczykówną bawili się na własnym weselu wraz z gośćmi w bronowickim dworku pod Krakowem (obecnie dzielnica Krakowa).

Bohaterowie

Można ich podzielić na dwie grupy: realistyczni – rzeczywiści goście  – weselnicy bawiący się na weselu Rydla i Mikołajczykówny (por. Plotka o “Weselu” ), a także na fantastycznych – duchy pokazujące się wybranym postaciom realnym. Bohaterowie fantastyczni – fikcyjni to symbole postaw, jakie krytykuje Wyspiański, oczekując zmian w postawach od współczesnych mu odbiorców jego dzieł teatralnych.

Bohaterowie realistyczni

• Gospodarz (to Włodzimierz Tetmajer – przyrodni brat Kazimierza Przerwy- Tetmajera),
• Gospodyni (Anna Mikołajczykówna, siostra Marii i Jadwigi – Panny Młodej, żona Tetmajera),
• Pan Młody (Lucjan Rydel – Poeta),
• Panna Młoda (Jadwiga Mikołajczykówna),
• Radczyni (Antonina Domańska),
• Klimina (chłopka z Bronowic),
• Marysia (siostra Jadwigi i Marii),
• Wojtek (chłop, Wojciech Susuł, mąż Marysi),
• Ojciec (Mikołajczyk, chłop, ojciec Jadwigi),
• Czepiec (Błażej Czepiec, wuj Jadwigi) i Czepcowa,
• Jasiek (Jan Mikołajczyk),
• Kasper (Czepiec, krewny Czepca),
• Poeta (Kazimierz Tetmajer),
• Dziennikarz (Rudolf Starzewski, redaktor “Czasu”),
• Nos (Stanisław Czajkowski),
• A ponadto: Żyd (Hersz Singer), Isia (Jadwiga, najstarsza córka Tetmajerów), Rachel (Józefa Singer), Ksiądz, Dziad, Zosia, Haneczka, Maryna, Kasia, Staszek, Kuba

Bohaterowie fantastyczni – duchy

Są to zjawy ukazujące się tylko wybranym postaciom.

1. Chochoł – ukazuje się Racheli i Poecie pod koniec I aktu, ale później Państwo Młodzi zapraszają go na wesele, widzi go także Isia i Jasiek. To snop słomy okrywający róże. Symbolizuje niewolę narodową i jednocześnie nadzieję na powstanie i zrzucenie jarzma niewoli zaborców.
2. Widmo – ukazuje się Marysi, duch jej dawnego narzeczonego jak Karusia w balladzie “Romantyczność” Adama Mickiewicza. Dziewczyna jest mężatką, ale tęskni za dawną miłością.
3. Stańczyk – duch błazna słynący jednak z mądrości. Ukazuje się Dziennikarzowi, wręczając błazeńską laskę – ośmiesza Dziennikarza. Mówi mu np.: “Masz tu kaduceusz polski,/ mąć nim wodę, mąć”. Wydaje się on rozdarty wewnętrznie i cierpi z powodu błazeńskiej roli, jaką odgrywa w swoim środowisku.
4. Rycerz – ukazuje się Poecie. To słynny z męstwa, patriotyzmu i poświęcenia Zawisza Czarny, bohater spod Grunwaldu. Przypomina Poecie, że narodowi potrzeba wieszcza i przywódcy.
5. Hetman – ukazuje się Panu Młodemu. To duch Franciszka Ksawerego Branickiego, zdrajcy ojczyzny, jeden z targowiczan. Zarzuca Panu Młodemu, że nie kocha swojej żony a kierował się modą, zdradzając przy tym swoją klasę społeczną.
6. Upiór – ukazuje się Dziadowi. Upiorem jest Jakub Szela, przywódca powstania chłopów w Galicji. Uciskani przez wieki dokonali zrywu, mordując wiele szlachty. Dlatego samo wypowiedzenie nazwiska Szeli robi wrażenie i zamieszanie wśród inteligencji.
7. Wernyhora – ukazuje się Gospodarzowi, a jest to duch legendarnego pieśniarza ukraińskiego (Ukraina była przed rozbiorami częścią Rzeczpospolitej Obojga Narodów) wróżący Polsce wolność. Gospodarz jest romantykiem i marzy o wielkim czynie, ale nie potrafi działać, zasypia a złoty róg powierza Jaśkowi.

Symbole w “Weselu”

• Złoty róg – symbol wyzwolenia Polaków, z niego ma popłynąć sygnał do powstania narodowego.  Miał mieć siłę budzenia ludzi z letargu – aluzja do braku patriotyzmu w społeczeństwie. Jasiek dostał go od Gospodarza i zgubił, schylając się z konia po czapkę z pawimi piórami. Wymowny cytat: “Miałeś, chamie, złoty róg, ostał ci sie ino sznur” – oznacza utratę szansy na wolność z błahej przyczyny, np. próżności, jaką noszą w sercach niektóre warstwy społeczeństwa.
• Czapka z pawimi piórami – pawie pióra to oznaka bogactwa i umieszczone na czapce świadczyły o zamożności kawalera pragnącego zwrócić na siebie uwagę pięknych panien. Dlatego Jasiek tak bardzo o nią dbał i schylał się, gdy wiatr mu ją zwiał. Tutaj symbolizuje próżność i prywatę Polaków, którzy przedkładają własne sprawy nad dobro ojczyzny.
• Podkowa – zgubił ją Wernyhora a “przygarnęła” Gospodyni jako symbol bogactwa i szczęścia. Oznacza, że chłopi i cały naród nie jest jeszcze gotowy do wielkich czynów albo też chciwość szlachty.
• Chochoł – jest snopkiem służącym do okrywania drzew i krzewów na zimę. Symbolizuje nadzieję, że czasach zimnych – niewoli – nadejdzie upragniona wolność i Polska wróci na mapę Europy.
• Chocholi taniec – jest letargiczny i oznacza marazm (zastój i zobojętnienie). Wyspiański krytykuje sobie współczesnych Polaków pod zaborami, oskarżając ich o brak patriotyzmu, zaniedbywanie obowiązków wobec kraju.

Zobacz film

Streszczenie

Oprac.Akt 1Akt 2Akt 3Interp./Char.Plotka o “Weselu”