Oprac.Akty 1-2Akty 3-4Akt 5Plan/Mini
AKT PIĄTY
SCENA I
Harpagon, Komisarz
Harpagon wezwał komisarza, który przeprowadzi śledztwo i odkryje złodzieja. Dowiadujemy się, iż owe 10 tys. talarów było w walucie: w luidorach i pistolach. Na pytanie o podejrzenia, Harpagon stwierdza, że podejrzewa wszystkich, a komisarz powinien aresztować całe miasto i przedmieścia. Nakazuje wezwanie Jakuba.
SCENA II
Harpagon, Komisarz, Jakub
Jakubowi wydaje się, iż ma przed sobą gościa weselnego. Dlatego proponuje mu, aby zasiadł do stołu i poczęstunek.Wówczas komisarz informuje służącego o kradzieży. Ten nie wie za bardzo, kto mógłby być złodziejem. Otrzymał jednak od Walerego cięgi kijem, więc teraz pragnie bez zastanowienia skierować podejrzenie na młodzieńca właśnie. Harpagon chętnie wierzy tym zeznaniom.
SCENA III
Harpagon, Komisarz, Walery, Jakub
Wezwany Walery jest przesłuchiwany przez Harpagona, który prosi go dobrowolnie, aby przyznał się do największej zbrodni „na świecie”. Walery, myśląc, że chodzi o jego miłość do Elizy, wyznaje prawdę o swoich uczuciach do Elizy. Świadkiem ich miłości jest pani Claude, to przed nią podpisali oboje chęć ślubu. Harpagon wciąż myśli o swojej szkatułce a Walery o Elizie i żaden nie wie, o co chodzi drugiemu. Walery najął się do pracy rządcy u Harpagona, aby być bliżej ukochanej.
Nazywa ją skarbem, a mówiąc „skarb” Harpagon ma na myśli pieniądze w szkatułce. Pyta więc, czy Walery „nie naruszył” jego skarbu, a ten mając na myśli córkę Harpagona, zaprzecza. To wyprowadza z równowagi Harpagona.Każe komisarzowi zaprotokołować, iż Walery to opryszek i uwodziciel.
SCENA IV
Harpagon, Eliza, Marianna, Walery, Frozyna, Jakub, Komisarz
Do pokoju przychodzą kobiety. Harpagon straszy Elizę, że zostanie zamknięta za nieposłuszeństwo. Z kolei Walerego straszy szubienicą. Córka prosi ojca, aby okazał wdzięczność Waleremu, ponieważ to on ją uratował, gdy tonęła. Powinien też dać mu szansę poznać się bliżej. Harpagon jednak myśli cały czas o pieniądzach ukradzionych mu przez Walerego i z tego powodu jest nieprzejednany i w ogóle mówi o czymś innym niż pozostali.
SCENA V
Anzelm, Harpagon, Eliza, Marianna, Walery, Komisarz, Jakub
W domu pojawia się Anzelm, hrabia i znawca całego Neapolu. Harpagon wyjaśnia mu, iż Walery pragnie ożenić się z Elizą i podstępnie wtargnął do jego domu, okradając go. Chce, aby również Anzelm był stroną w konflikcie, bowiem mieli podpisać umowę i jemu Harpagon miał oddać rękę swojej córki. Anzelm odpowiada, iż nie będzie nikogo zmuszał do uczuć i do ślubu.
Wówczas głos zabiera Walery. Opowiada historię swojego życia. Jest synem don Tomasza d’Alburci i pyta, czy Anzelm zna takie nazwisko w Neapolu. Hrabia odpowiada, że zna go lepiej nić ktokolwiek. Walery oznajmia, iż jest właśnie jego synem.
Anzelm zna historię śmierci tego pana, który ponoć 16 lat temu uciekał wraz z innymi znakomitymi rodzinami przed zamieszkami w Neapolu. Ponoć zginął na morzu z całą swoją rodziną. Walery mówi jednak, iż mając 7 lat, ocalał z rozbitego okrętu i gdy dowiedział się, że jego rodzina przeżyła katastrofę, rozpoczął poszukiwania, a potem zlecił je innemu człowiekowi, gdyż spotkał Elizę i w niej się zakochał. Na dowód prawdomówności Walery przedstawi świadectwo starego sługi Pedra i hiszpańskiego kapitana, który go adoptował, a także agatową bransoletę. Ma ją przy sobie, a włożyła mu ją na rękę matka. Gdy Walery na chwilę przerywa swoje wyznanie, do rozmowy włącza się Marianna.
Okazuje się siostrą Walerego. Przeżyła z matką tę katastrofę, a potem była w niewoli u korsarzy. Wróciły do Neapolu, ale tam cały ich majątek krewni zabrali. Potem pojechały do Genui po resztki majątku i dowiedziały się, iż ich mąż i ojciec nie zginął. Przybyły tutaj i wraz z matką tracą powoli nadzieję, że odnajdą się wszyscy. Opowieść ta zaczyna układać się w całość i dla Anzelma, który okazuje się ojcem Walerego i Marianny.
Tuli do siebie dzieci i oświadcza, iż nie mógł wracać do Neapolu, żył tutaj pod przybranym imieniem. Posiada także sporą część swojego majątku. To od Anzelma Harpagon będzie domagał się zwrotu 10 tys. talarów. Walery nie wie jednak o takiej kwocie i nie ukradł niczego, jest zdziwiony tymi informacjami, a Jakub się wypiera oskarżeń.
SCENA VI
Harpagon, Anzelm, Eliza, Marianna, Kleant, Walery, Frozyna, Komisarz, Jakub, Strzałka.
Do towarzystwa dołączają Kleant i Strzałka. Syn oznajmia Harpagonowi, iż odda mu pieniądze, jeśli pozwoli na ślub Kleanta z Marianną i Elizy z Walerym. Ojciec zgadza się. Harpagon nie chce dać zgody, chyba że to Anzelm pokryje koszta wesel i wyposaży pary w pieniądze. Anzelm zgadza się na wszystko, nawet na to, aby kupić Harpagonowi nową kamizelkę i opłacić komisarza. Najpierw jednak chce pobyć trochę ze swoją odnalezioną właśnie rodziną. Pragnie iść ucałować swoją odnalezioną żonę, a Harpagon pragnie też ucałować swoją szkatułkę.
KONIEC
INTERPRETACJA
Komedia Moliera ukazuje człowieka całkowicie pochłoniętego majątkiem. Nie wiemy, skąd Harpagon posiadł tak znaczna fortunę w wysokości 10 tys. talarów, ale pilnowanie tej kwoty jest jego głównym zajęciem. Być może zajmuje się lichwą, świadczy o tym pożyczka, jaką chce udzielić nieświadomie swojemu synowi przez podstawionego pośrednika. Pieniądze są dla niego najważniejsze.
Zachowuje się niewłaściwie wobec służby, nie płaci im pensji i głodzi, oszczędza na paszy dla zwierząt i staje się z tego powodu pośmiewiskiem lokalnej społeczności. Nawet gdy ma podjąć gości, swoja przyszłą żonę, nie pozwala na stół postawić półmisków pełnych jedzenia i potraw godnych gości. Zastrzega Jakuba i Walerego, aby pozostałe rzeczy po uczcie czym prędzej zanieśli do sklepu i odebrali za nie pieniądze.
Karygodne jest jego zachowanie wobec córki i syna. Kleant i Eliza są już dorośli, mają własne plany życiowe i chcieliby je realizować. Ojciec jednak ma wobec nich plany, mianowicie pragnie sam ożenić się z ukochaną Kleanta a Elizę ma zamiar wydać za Anzelma, bogatego szlachcica, który nie będzie chciał posagu od Harpagona.
Molier pokazuje satyryczne ujęcie człowieka dorabiającego się fortuny i jednocześnie tracącego poczucie przyzwoitości, skromności i ludzkich odruchów. Największy dramat Harpagon przeżywa wówczas, gdy znajduje puste miejsce w ogrodzie, gdzie zakopał swoją skrzynkę z pieniędzmi. Wówczas wzywa komisarza i ma zamiar przesłuchać domowników, a podejrzanych widzi we wszystkich mieszkańcach miasteczka.
MINI CHARAKTERYSTYKA
Harpagon – (ponad 60 l.) skąpiec, człowiek okrutny, zapatrzony w majątek, nieczuły, zarozumiały, bez ludzkich uczuć.
Kleant – syn Harpagona, młodzieniec o romantycznej duszy, zakochany w Mariannie, uczciwy, stateczny, przystojny, skromny
Eliza – córka Haropagona, piękna, młoda, pełna wiary w przyszłość, uległa, skromna, zakochana w Walerym
Jakub – kucharz i woźnica Harpagona, przebiegły, rozsądny, uczciwy, pracowity
Oprac.Akty 1-2Akty 3-4Akt 5Plan/Mini