Arkadia – miejsce niczym niezmąconego szczęścia, spokoju; raj. W starożytnej Grecji lesista kraina w środkowej części Peloponezu. Otoczona górami, o łagodnym, przyjaznym klimacie, zamieszkała przez lud trudniący się pasterstwem i uprawą żyznej, wydającej bogate plony ziemi. Wizerunek Arkadii przedstawił Wergiliusz w „Bukolikach”.
Raj ma kilka znaczeń:
1. biblijne miejsce pobytu pierwszych ludzi na ziemi; eden,
2. przenośnie: miejsce piękne, wspaniałe,
3. miejsce pobytu dusz po śmierci; niebo
Eden – miejsce najwyższej szczęśliwości; raj
Niebo ma dwa znaczenia
1. pozorne sklepienie nad Ziemią; firmament, niebiosa (podniośle);
2. w wielu religiach: a) siedziba Boga, bogów, dusz zmarłych; b) Bóg, opatrzność
Szczęście – to pojęcie o dwóch znaczeniach
1. uczucie wielkiego zadowolenia, radości;
2. pomyślny los, powodzenie; splot pomyślnych okoliczności, pomyślny traf
Biblia
Odpowiednikiem Arkadii jest Ogród Eden – Raj – Ks. Rodzaju 2.8-14. Jest to miejsce pobytu pierwszych ludzi, żyzne i obfite w plony, gdzie panuje szczęście.
Dante Alighieri „Boska Komedia”
Dante wędruje w towarzystwie Beatrycze przez Raj. Raju jest połączenie miłości i dobra.
Mikołaj Rej „Żywot człowieka poczciwego”
Życie szlachcica ziemianina jest pokazane jako arkadia: zgodnie z rytmem natury, harmonijnie bezpiecznie. Wiosną sieje, latem dogląda, jesienią zbiera plony, a zimą odpoczywa.
Jan Kochanowski „Na dom w Czarnolesie”
Czarnolas to miejsce zamieszkania Kochanowskiego. Przeprowadził się na wieś po wieloletnim pobycie na dworach magnatów. Zob. analizę wiersza.
Jan Kochanowski „Pieśń świętojańska o Sobótce” (pieśń Panny XII)
“Wsi spokojna, wsi wesoła” – poeta opiewa wieś jako oazę spokoju i szczęścia. Warunkiem jego uzyskania jest życie w harmonii z przyrodą.
Franciszek Karpiński „Laura i Filon”
Laura i Filon to para zakochanych. Zostali ukazani na tle pięknej przyrody i świata, który jest bardzo przyjazny dla człowieka.
Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz”
W Soplicowie panuje atmosfera arkadyjska. Wszystko ma tutaj swoje miejsce, a życie odpowiedni tradycyjny rytm. Zob. opracowanie.
Eliza Orzeszkowa „Nad Niemnem”
Dwór w Korczynie i zaścianek Bohatyrowiczów to miejsca, w których życie płynie rytmicznie, zgodnie z prawami natury. Ciężka praca różni obraz tej sielanki od raju, ale bohaterowie odnajdują tu szczęście.
Bolesław Prus „Lalka”
Opis Zasławka, do którego przyjeżdża na wakacje Wokulski, jest rajem na ziemi. Wkomponowany w naturalne środowisko żyje swoim rytmem. Zob. opracowanie.
Kazimierz Przerwa-Tetmajer „Hymn do Nirwany”
Młodopolanie stworzyli sobie zupełnie inny obraz raju. Kojarzył im się z nirwaną. Zob. analizę wiersza.
S. Żeromski „Przedwiośnie”
Ojciec Cezarego opowiada o Polsce jak o mitycznym raju, w którym powstają szklane domy, panuje sprawiedliwość społeczna i harmonia. Zob. opracowanie.
Konstanty Ildefons Gałczyński “Prośba o wyspy szczęśliwe”
Poeta sięga po mityczną wizję wysp szczęśliwych, które były miejscem wiecznego szczęścia jako nagrody za dobre życie. Zob. analizę wiersza.
Elementy motywu arkadii widoczny jest ponadto w dziełach:
J. Milton “Raj utracony”, B. Leśmian „Krajobraz utracony”, M. Twain “Pamiętnik Adama i Ewy”, J. M. Barrie „Piotruś Pan”, M. Ondaatje „Angielski pacjent”, J. Kochanowski “Tren XIX”, A. Huxley “Nowy wspaniały świat”, E. Hemingway “Rajski ogród”, W. Golding “Władca much”, J. Andrzejewski “Bramy raju”.