Oprac.Rozdziały 1-6Rozdziały 7-15Rozdziały 16-23Rozdziały 24-32Interp./Char.
INTERPRETACJA
Jest kilka wątków interpretacyjnych powieści Bułhakowa.
Pierwszy mówi o tym, iż „Mistrz i Małgorzata” ukazuje upadek moralny systemu totalitarnego. Panuje w nim tajna milicja, a sąsiad donosi na sąsiada. Niektóre grupy społeczne są uprzywilejowane, a inne cierpią nędzę. Kierownictwo Varietes to ludzie zepsuci moralnie wykorzystujący stanowiska dla uzyskiwania własnych celów. Osoby twórcze i niezależne intelektualnie, niewygodne i nieposłuszne usuwa się na margines życia społecznego, a nawet eliminuje. Jest to świat ateistyczny, w którym rozmowy o Bogu kierują się zawsze w stronę pozbycia się religii z życia.
Przykładem człowieka niszczonego przez system jest mistrz, który odważył się napisać dzieło chwalące Jezusa. Ponadto społeczeństwo Moskwy żyjące w “najlepszym systemie” często zachowuje się niemoralnie. Nie ma tam prawdy ani sprawiedliwości, dlatego wszystko łatwo demaskuje wprowadzony do powieści diabeł. Może on być symbolem świata zepsutego i właśnie wybiera Moskwę na miejsce corocznego balu, ponieważ jest to miejsce wyjątkowo zdemoralizowane.
Wprowadzenie postaci fantastycznych ukazuje ogrom zniszczeń moralnych systemu, obnaża ludzkie słabości, szczególnie świata rządzących i uprzywilejowanych grup (pisarzy, kierowników, dyrektorów). Najważniejsza dla człowieka wolność to w powieści podporządkowanie się wytycznym organizacji Massolitu lub innych. Człowiek jest zniewolony przez system i nie może być wolny, myśleć samodzielnie. Jest niewolnikiem ideologii, partii i aparatu władzy.
Drugim wątkiem powieści jest sprawa dobra i zła, winy i kary ukazana we fragmentach z Piłatem w roli głównej i sprawą Jeszui. Historię tę opowiada Woland, ale jest ona treścią także powieści mistrza. Sam fakt relacjonowania wydarzeń przez diabła stawia go na równi z Bogiem. Jest on przeciwieństwem Boga i musi istnieć. Wierząc w świat boski, trzeba pamiętać zatem i o złu tkwiącym w ludziach.
Skoro Woland opowiada zdarzenia z czasów Jeszui Berliozowi i Bezdomnemu, to znaczy, iż one miały miejsce. Dowodem jest istnienie Wolanda i sama relacja. Istnienie szatana dowodzi istnienia Boga, które negują literaci. Mistrz nie boi się mówić własnej prawdy i dlatego ponosi karę od ludzi w postaci odosobnienia. Od Boga zaś otrzymuje nieśmiertelność. Decyzję o tym przekazuje mu Woland.
Bóg wybacza ludziom grzechy i nie karze ich cierpieniem. Podobnie mistrz uwalnia od cierpienia Piłata, a Małgorzata Friedę. Dobro zawsze zwycięża, skrucha i żal ratuje winnych od kary.
Oba wątki mają wymowę uniwersalną. Niezależnie od miejsca i czasu powieściowego kwestie dobra i zła, upadku moralnego człowieka, zniewolenie go przez system są zawsze aktualne.
MINI CHARAKTERYSTYKA
Mistrz – mężczyzna w średnim wieku, pisarz poświęcający się pracy nad powieścią o Piłacie, skrytykowany popadł w apatię i został zamknięty w szpitalu psychiatrycznym. Jest zakochany w Małgorzacie. Fascynuje go postać Jezusa. Wraz z Małgorzatą pracują nad powieścią o ostatnich chwilach jego życia. Mistrz i Małgorzata są podobni do bohaterów „Fausta” Goethego. Odchodzą do innego wymiaru, aby tam cieszyć się spokojem wiecznym. Po drodze uwalniają Piłata.
Małgorzata – dojrzała kobieta, zamężna, jednak zdradza męża z mistrzem, jest w nim zakochana i pomaga m u w pracy nad powieścią. Aby ratować ukochanego sprzedaje się diabłu, staje się wiedźmą, lata na miotle i pełni honory gospodyni balu u szatana.
Woland – główny szatan, ubrany jak dżentelmen o nienagannych manierach, był naocznym świadkiem procesu Jeszui i jego niewinnej śmierci. Przekazuje te wiadomości Bezdomnemu i Berliozowi.
Kurowiow (Fagot) – diabeł, wysoki, chudy, w kraciastym ubraniu, służy Woldanowi we wszystkim, potrafi dokonywać wielu sztuczek, o których przekonali się widzowie Varietes.
Azazello – diabeł, niski i bezwzględny, brzydki rudzielec z kłem potrafiący przemieniać się i przebierać.
Abbadon – śmierć.
Hella – naga, ruda wiedźma, kokietka.
Berlioz – Michał Aleksandrowicz Berlioz (40l.), poeta i pisarz, członek Massolitu, zrzeszenia literatów rosyjskich.
Behemot (kocur) – dobrze i posłusznie służy swemu panu Wolandowi – jest diabłem.
Bezdomny – Iwan Nikołajewicz Ponyriow, młody poeta, członek Massolitu, zrzeszenia literatów rosyjskich.
Lichodiejew – dyrektor Varietes.
Jeszua – wędrowiec, filozof uważający wszystkich ludzi za dobrych, za podburzanie przeciwko cesarzowi skazany na śmierć przez Sanhedryn i Piłata. Kocha ludzi i nawet w obliczu śmierci nie zmienia swoich poglądów, wybacz swoim oprawcom.
Piłat – procurator, namiestnik cesarza w Jeruszalaim, nie widział przewinienia godnego kary śmierci u Jeszui, a jednak przychylił się do życzenia Kajfasza i skazał Jeszuę na śmierć.
Oprac.Rozdziały 1-6Rozdziały 7-15Rozdziały 16-23Rozdziały 24-32Interp./Char.