Oprac.Części 1-2Części 3-5Część 6Interp./Char.Plan
INTERPRETACJA
Jest to powieść psychologiczna i obyczajowa. Wątkiem wiodącym są losy Rodiona Raskolnikowa i historia jego zbrodni. Po raz pierwszy poznajemy sposób myślenia zbrodniarza, który zabija dwie osoby. Przez miesiąc układa plan i szczegóły zabójstwa. W końcu doprowadza swój czyn do końca i przypadkowo zabija Lizawietę, czego nie planował. Uzasadniając swoje postępowanie wypowiada szereg myśli, głównie pasożytniczy charakter życia Alony, lichwiarki, znienawidzonej staruchy żyjącej z nieszczęścia innych ludzi.
Za zrabowane kobiecie pieniądze Rodia chciałby uszczęśliwić ludzi biednych.Po zbrodni poznajemy także proces wewnętrznego strachu i dochodzenia do próby oddania się w ręce sprawiedliwości. W końcu bohaterowi pomaga wyznać prawdę Sonia, późniejsza ukochana i towarzyszka niedoli na zsyłce. Gdyby nie ona, Rodion nie przyznałby się do zbrodni i nie poniósłby kary. Uważał swoje postępowanie za usprawiedliwione, gdyż nie zabił Alony dla pieniędzy, lecz chciał naprawiać świat.
Drugim wątkiem są sprawy obyczajowe i realia życia w XIX-wiecznej Rosji. Poznajemy losy siostry Rodiona, guwernantki oskarżonej przez swoich pracodawców, o uwiedzenie Swidrygajłowa. Jego żona, Marfa Pietrowna odkrywszy prawdę, zrehabilitowała dziewczynę wśród znajomych. Poleciła ją także swojemu kuzynowi Łużynowi, który zaproponował Duni ślub. Czynił to nie z miłości, ale z wyrachowania. Wątek Duni zakończył się szczęśliwym małżeństwem z kolegą Rodiona Razumichinem.
CHARAKTERYSTYKA POSTACI
Rodion Raskolnikow – zdolny młodzieniec, były student prawa, idealista próbujący ratować świat, dokonując selekcji ludzi i mordując “tych złych”. Ich uosobieniem jest w jego mniemaniu Alona Iwanowna, stara lichwiarka, bardzo skąpa i nieludzka dla swojej przyrodniej siostry Lizawiety. Każda ideologia stosująca narzędzie zbrodni do rozwiązywania problemów jest zła, a zachowanie Rodion zasługuje na potępienie. Niezależnie od tego, jakimi przesłankami kierował się Raskolnikow, zabił dwie osoby i powinien ponieść za to karę. Nawet na zesłaniu i katorżniczej pracy przez pierwsze 1,5 roku wewnętrznie nie miał wyrzutów sumienia. Wręcz przeciwnie, wyrzucał sobie, iż przyznał się do zbrodni, chociaż policja nigdy nie znalazłaby dowodów na jego winę. Zmienił się po chorobie i po tym, jak przestała go odwiedzać Sonia – ona także zachorowała i dlatego nie mogła być przy nim. Gdy w końcu wyleczyła się i odwiedziła Rodiona, zastała całkiem innego człowieka.
Pulcheria Aleksandrowana Raskolnikowa – matka Rodiona, bardzo wyrozumiała dla swoich dzieci, wciąż dbająca o ich życie, wrażliwa na los Rodiona wysyłała mu pieniądze, chociaż sama żyła bardzo ubogo. Przybyła do Petersburga wraz z Dunią i przeżyła załamanie po tym, jak Rodion oświadczył, że żegna się nią na jakiś czas i po wyjściu na jaw jego zbrodni. Umarła podczas podczas pobytu Rodiona na zesłaniu, o czym dowiedziała się z listu od Duni Sonia i przekazała tę wiadomość Rodii. Nie zrobiło to na nim wrażenia.
Sonia (Zofia) Marmieładow – niespełna 18-letnia dziewczyna skazana przez los na bycie prostytutką. Mimo tej haniebnej dla kobiety pracy polegającej na sprzedawaniu swego ciała, Sonia była uosobieniem dobra. Zakochałą się w Rodionie, przystojnym bezrobotnym studencie, któy ujął ją swoją dobrocią, gdy ojciec Soni a potem macocha Katarzyna zmarli. Podążyła za Rodionem na Sybir, w jego przyznaniu się do winy miała największy udział.
Dunia (Awdotia) Romanowna Raskolnikowa – siostra Rodiona, mądra i wykształcona, pracująca jako guwernantka u Swidrygajłów, padła ofiarą intrygi swego pana, który zakochał się w niej do szaleństwa. Podczas jej wizyty w Petersburgu Swidrygajłow przybył tam, aby ją szantażować i zniewolić. Nie uległa mu jednak. Była wspaniałomyślną siostrą wspomagającą edukację brata. Wraz z matką żyły bardzo skromnie i wysyłały do Petersburga pieniądze dla Rodiona. Jest to dziewczyna uczciwa i skromna, zakochała się w koledze Rodiona Dmitrze Razumichinie, a potem wzięli ślub.
Dymitr Prokoficz Razumichin – przystojny i mądry młodzieniec, kolega z okresu studiów Rodiona, podobnie biedny jak on. Rodion odnowił znajomość z nim po zabójstwie lichwiarki, a Dymitr widząc, w jakim jest stanie opiekował się nim. Dorabiał na każdy sposób, Rodionowi zaproponował tłumaczenia tekstów, z czego także i on utrzymywał się. Za przesłane przez Pulcherię, matkę Rodiona ruble, zakupił koledze nowe ubranie i jedzenie. Po przyjeździe do Petersburga matki i siostry Rodii, zaopiekował się także nimi, ulegając urokowi Duni. Ożenił się później z Dunią i został szwagrem Raskolnikowa przebywającego wówczas na katordze.
Arkadiusz Swidrygajłow – to około 50-letni mężczyzna reprezentujący bogatszą klasę ziemiańską. Ożenił się z Marfą Pietrowną dla pieniędzy. Oświadczył jej po ślubie, iż nie zamierza rezygnować z przyzwyczajenia zaspokajania swoich potrzeb seksualnych z innymi kobietami. Zakochał się do szaleństwa i bez wzajemności w Duni, guwernantce, którą zatrudnił dla swojego dziecka. Nie powiedział prawdy żonie, czym naraził Dunię na utratę pracy i honoru. Po śmierci Marfy, którą prawdopodobnie otruł, przybył do miasta, aby spotkać się z Dunią. Popełnia samobójstwo w Petersburgu, po tym, jak jego miłość i pieniądze definitywnie odrzuciła Dunia. Przed śmiercią daje Duni 3 tys. rubli jako zapis w testamencie od żony, wspomaga Sonię i dzieci Katarzyny Marmieładow, umieszczając je w sierocińcach.
Piotr Pietrowicz Łużyn – 45-letni bogaty prawnik, krewny Marfy Swidrygajłow, poprosił o rękę Dunię. Z rozmowy z Rodionem dowiadujemy się, iż wolał wziąć biedną dziewczynę, aby ta przez całe życie była mu wdzięczna za luksus, jakim ją otoczy i będzie. Jest to człowiek bez skrupułów wykorzystujący swoją przewagę społeczną.
Alona Iwanowna – to niewysoka i drobna kobieta, która Rodion określa mianem staruchy. Zajmuje się lichwą, czyli pożyczaniem pieniędzy pod zastaw na bardzo wysoki procent. Dlatego też i z powodu złego stosunku do przyrodniej siostry Lizawiety, której nie zostawiła wiele w testamencie, wszystko przepisała na monastyr, Raskolnikow postanowił ją zabić.
Lizawieta Iwanowna – przyrodnia siostra Alony, wysoka i smukła, bardzo pracowita i miła dla wszystkich, uczynna i podporządkowana siostrze, u której mieszka, służąc jej we wszystkich czynnościach. Ginie z ręki Rodiona, wróciła do mieszkania, podczas gdy Raskolnikow dokonywał zbrodni Alony.
Siemon Zachary Marmieładow – mężczyzna po 50-tce, były radca tytularny i poważany urzędnik, który rozpił się i stoczył. Po śmierci żony, mając córkę Sonię, ożenił się z Katarzyną. Niestety, przyniósł jej same zmartwienia, ponieważ wszystkie pieniądze przepijał, a potem nawet brał pieniądze od Sonie, skazanej przez niego i biedę na nierząd. Ginie pijany potrącony przez dorożkę.
Katarzyna Iwanowna Marmieładow – druga żona Marmieładowa, macocha Soni, matka trójki dzieci z poprzedniego małżeństwa, wysoka i wychudzona, wyniszczona chorobą płuc, ciężko pracująca. Pochodziła z dobrego oficerskiego domu, była wykształcona i tego chciała dla swoich dzieci. Podczas stypy po mężu wpada w szał, kłóci się z właścicielką kamienicy, która chce ją eksmitować. W końcu dostaje pomieszania zmysłów, zabiera dzieci na ulicę, aby śpiewały wraz z nią i w ten sposób zarabiały na chleb. Przerażona podczas ucieczki przed policją pada na twarz i dostaje krwotoku. Umiera w mieszkaniu Soni, w ostatnich słowach prosząc ją o opiekę nad swoimi dziećmi.
Andrzej Siemionowicz Lebiezatnikow – jeden z lokatorów kamienicy, w której mieszkali Marmieładowowie. Stronnik komunistów i ślubów cywilnych, uznawany za niemądrego. Wynajął pokój Łużynowi, gdy ten był w Petersburgu. Podczas stypy po Marmieładowowie staje po stronie Soni i wyjaśnia, że to Łużyn wepchał jej do kieszeni banknot 100-rublowy, niesłusznie oskarżając ją o kradzież. Demaskuje go i wyrzuca z mieszkania.
Oprac.Części 1-2Części 3-5Część 6Interp./Char.Plan