Pan Tadeusz Księga 6 Zaścianek

Oprac.Księga 1Księga 2Księga 3Księga 4Księga 5Księga 6Księga 7Księga 8Księga 9Księga 10Księga 11Księga 12EpilogJacek SoplicaOpisyTekst

Oryginalny spis zawartości Księgi

Pierwsze ruchy wojenne zajazdu — Wyprawa Protazego — Robak z panem Sędzią radzą o rzeczy publicznej — Dalszy ciąg wyprawy Protazego bezskutecznej — Ustęp o konopiach — Zaścianek szlachecki Dobrzyn — Opisanie domostwa i osoby Maćka Dobrzyńskiego.

Streszczenie

“Pan Tadeusz” Księga 6 Zaścianek rozpoczyna się od opisu poranka. Bydło poszło późno na pastwisko, ptaki nie śpiewają, bocian gdzieś klekoce. Żniwiarki śpiewają przy pracy. Na drogach zaczyna się wielki ruch wozów. W Soplicowie wszyscy smutni z powodu wczorajszej kłótni.

---

Robak rozmawia z Sędzią o Telimenie. Wspomina, że Jacek zostawił na wychowanie Zosię. Należałoby się pozbyć jej teraz, gdyż flirtuje z Tadeuszem, a także z Hrabią. Potem mówią o kłótni o zamek. Niepotrzebnie chodził tam Sędzia.

---

Ksiądz namawia do zgody z Hrabią, ale Sędzia krzyczy, wścieka się, iż nie może być nawet o tym mowy [147]. Żąda przeprosin Hrabiego lub pojedynku.

Robak ostrzega, że Jacek Soplica przysięgał oddać dobra Horeszków prawowitym dziedzicom, aby uzyskać rozgrzeszenie. Dobra te zabrała Targowica.

Ślub Tadeusza z Zosią miałby pogodzić zwaśnione rody.

Sędzia wybucha po raz drugi. Mówi, że nawet nie znał się z Jackiem, ponieważ najpierw był w jezuickiej szkole, potem na dworzaninem wojewody [168].

Wszystko, czego zażądał Jacek, on zrobił. Hrabia to jednak “dziesiąta woda po kisielu” (dalekie pokrewieństwo, trudne do udokumentowania) Horeszków i nie zamierza z nim się bratać.

Robak przekonuje, iż nie ma co wdawać się w spory, kiedy polskie wojska z Dąbrowskim lada chwila mogą przeprawić się przez Niemen.

Robak zachęca Sędziego do wywołania powstania na tyłach armii rosyjskiej, a na czele powstania miałby stanąć Sędzia [227]. Sędziemu spodobał się pomysł powstania. Wraz z Tadeuszem stanie na jego czele. Ale czy już pora do boju?

Najpierw należy przywrócić zgodę z Hrabią, twierdzi Robak. Jest to wielki bogacz i ma na Litwie posłuch. Szlachta opowie się za nim, gdy tego zażąda. Dlatego Robak pędzi do Hrabiego.

Sędzia nadąsany nalega przy księdzu, aby Hrabia zgłosił się do niego z przeprosinami, bo jest młodszy.

---

Protazy wspomina, jak to kiedyś ratował się, sprawując urząd woźnego. Musiał uciekać przez okno i skrywać się w konopiach.

Pewien szlachcic Wołodkowicz stał nad nim z rapierem i żądał, aby odwołał pewien rozkaz Trybunału albo zjadł ów rozkaz.

Teraz Protazy przesuwał się w konopiach znowu i spotkał Robaka. Razem dotarli do dworu Hrabiego.

---

Dwór był otwarty, nikogo nie zastali. Podejrzewali, iż szlachcic wyruszył na jakieś polowanie. Nie mogli jednak zrozumieć, dlaczego Hrabia zabrał większą część broni białej i palnej. Na folwarku, od pewnej kobiety dowiedzieli się, iż Horeszko ruszył drogą na Dobrzyn.

Zaścianek Dobrzyńskich

Dobrzyńscy to był pradawny ród litewski. Opis genezy rodu Dobrzyńskich [385].

Słynęli z męstwa mężczyzn i urody panien. Kiedy Jan III Sobieski wezwał pospolite ruszenie, z samego Dobrzyna ruszyło 600 szlachty. Wielcy patrioci. Kiedyś dumni, teraz schłopiali i sami zajmują się rolą. Różnią się od Litwinów postawą i urodą.

Pochodzą z Polski i mimo 400-letniej bytności na Litwie zachowali akcent mazurski.

Dzieciom dawali święte imiona, chłopcom Bartłomiej lub Maciej, dziewczynom Kachna lub Maryna [407]. W związku z tym, aby rozeznać się wśród swoich, musieli nadawać sobie imioniska, czyli przydomki.

Maciek nad Maćkami

Najstarszym z Dobrzyna był Maciej zwany Kurkiem na kościele lub Maćkiem nad Maćkami. Mieszkał w dworku górującym nad innymi, ale niezbyt zadbanym [444].

Maciek liczył 72 lata [opis Maćka nad Maćkami 505], brał udział w konfederacji barskiej.

Lubił walczyć i często zmieniał obozy czy frakcje polityczne, dlatego przydomek Kurek na kościele – zmieniał tor obrotów zależnie od wiatru.

W czasie powstania kościuszkowskiego walczył pod Jasińskim. Uratował wtedy Pocieja, którego sam wyniósł podziurawionego kulami jak sito.

Pociej przeżył i z wdzięczności dawał Maciejowi bogactwo, lecz ten odmówił przyjęcia go. Zasłynął wtedy powiedzeniem: “Niech Pociej Macieja a nie Maciej Pocieja ma za dobrodzieja”.

Mimo wszystko – politycznych wahań – Maciej zyskał sławę z powodu mądrości.

Wielu ze szlachty prosiło go o rady. I teraz także przybywały całe gromady.

Streszczenie

Oprac.Księga 1Księga 2Księga 3Księga 4Księga 5Księga 6Księga 7Księga 8Księga 9Księga 10Księga 11Księga 12EpilogJacek SoplicaOpisyTekst