Oprac.Akty 1-2Akty 3-4Akt 5Plan/Mini
AKT TRZECI
SCENA I – IV
Harpagon, Kleant, Eliza, Walery, Pani Cloude z miotłą w ręce, Jakub, Szczygiełek, Ździebełko
Harpagon rozdziela zajęcia dla służby i swoich dzieci. Chce, aby dom był wysprzątany na przybycie Marianny. Każe na przykład pani Claude powycierać kurze, ale ma nie robić tego zbyt mocno, ponieważ niszczą się meble. Z kolei Ździebełko i Szczygiełek mają wymyć szklanki i potem nalewać wina, ale tylko wówczas, gdy gość kilka razy o nie poprosi, w dodatku mają rozcieńczyć je wodą.Elizie nakazuje dbanie o towarzystwo dla Marianny, a potem zabranie jej na jarmark.
SCENA V
Harpagon, Walery, Jakub
Jakub to kucharz i stangret Harpagona. W rozmowie z nim raz zdejmuje liberię stangreta, to znów nakłada ubranie kucharza, a podkreślić, że jego pan jest skąpy. Ma on za zadanie przygotować na kolację taką potrawę, której nie trzeba dużo jeść, aby się najeść.
Proponuje tłustą potrawę z baraniny i placek z kasztanami. Jakub twierdzi, że potrzebuje nawet na taką kolację trochę pieniędzy, ale to rozwściecza Harpagona. Chce słyszeć całą prawdę o sobie i Jakub opowiada, co ludzie w okolicy mówią o Harpagonie.
Nie nazywają go więc inaczej jak lichwiarzem, brudasem i skąpcem. Wprowadził dodatkowe święta i posty, aby nie dawać jeść własnym dzieciom i domownikom, pozwała kota sąsiada za to, że mu zjadł resztkę baraniny. Oszczędza on na wszystkich, nawet konie zamorzył głodem, sam podkradał się do nich, aby podebrać im owsa i dostał kilka batów od poprzedniego stangreta, gdy nocą skradał się do stajni.
Jakub wyjawia Harpagonowi, iż jest pośmiewiskiem całej okolicy. Ten bije go i wyzywa od głupców, bałwanów i hultajów. W rozmowę wtrąca się Walery, który wspiera gospodarza domu. Cytuje łacińską sentencję, że „człowiek je, aby żyć, a nie żyje po to, by jeść”. Zjednuje tym sobie Harpagona i ten powierza mu nadzór nad przygotowaniem posiłku. Jakuba wysyła do stajni, aby zaprzągł konie.
Jakub przeciwstawia się temu, twierdząc, iż nie można zaprząc wygłodniałych koni do karety. Ponadto przypominają one szkielety, ponieważ Harpagon je głodzi. Kłótnia przeradza się w bójkę, Harpagon bije Jakuba za zbytnią odwagę i mówienie prawdy.
SCENA VI
Walery, Jakub
Po wyjściu Harpagona Walery śmieje się z Jakuba, a służący odgraża się mu. Walery długo nie zastanawiając się, bije kijem Jakuba. Jakub odgraża się, że „pana rządcę” jeszcze kiedyś spotka przykrość z jego strony.
SCENA VII
Marianna, Frozyna, Jakub
Pytają Jakuba o to, czy jego pan jest w domu? Proszą o zawołanie go.
SCENA VIII
Marianna, Frozyna
Z rozmowy pomiędzy nimi dowiadujemy się, iż Marianna wolałaby wyjść za młodego chłopca, który kilka razy ją odwiedził. Nie zna jednak nawet jego imienia – chodzi o Kleanta – ale jego zachowanie i szacunek, wygląd sprawił, iż mogłaby za niego wyjść. Frozyna mówi o młodych chłopcach, że niestety są biedni i nie potrafią zapewnić damom dostatniego życia. Pociesza Mariannę mówiąc, iż Harpagon jest człowiekiem starszym i zapewne wkrótce umrze, pozostawiając jej majątek. Wtedy będzie mogła wyjść za tego, kogo wybierze sama. Dodaje, iż śmierć Harpagona jest jakby zapisana w umowie przedślubnej i „to byłaby bezczelność, gdyby miał nie umrzeć do kwartału”.
SCENA IX
Harpagon, Frozyna, Marianna
Harpagon zasypuje urodę Marianny komplementami. Zauważa jednak, iż ona w ogóle się nie odzywa. Frozyna uspokaja go. Młode panienki nie potrafią tak nagle ujawniać swoich uczuć. Nadchodzi Eliza.
SCENA X
Harpagon, Frozyna, Marianna, Eliza
Harpagon przedstawia Elizę, nazywając ją „złym zielskiem”, które szybko rośnie. Marianna na stronie ujawnia, że nie podoba się jej Harpagon. Frozyna jej słowa tłumaczy na komplementy i podaje je Harpagonowi, co go uszczęśliwia.
SCENA XI
Harpagon, Frozyna, Marianna, Eliza, Kleant, Ździebełko
Harpagon przedstawia Mariannie Kleanta. Okazuje się, iż to jest młodzieniec, w którym zakochała się Marianna i mówi o tym Frozynie. Kleant nie potrafi zachować swoich uczuć w tajemnicy. Przemawia do Marianny, nie jest w stanie złożyć jej wyrazów radości i szczęścia, ponieważ sam ją kocha i ufa, że ona to zrozumie. Harpagon jest zaskoczony przebiegiem rozmowy, ale Marianna potwierdza znajomość z Kleantem i mówiąc do niego, potwierdza, że jej serce też bije dla niego.
Z kolei Kleant podstępnie udaje swojego ojca i wychwala przymioty urody Marianny. Harpagon beszta go za to. Frozyna proponuje przejażdżkę na jarmark.
SCENA XII
Harpagon, Frozyna, Marianna, Eliza, Kleant, Walery
Harpagon przeprasza Mariannę za to, że nie przygotował żadnego poczęstunku. Wówczas odzywa się Kleant, który w imieniu ojca kazał przynieść parę koszów chińskich pomarańcz i innych owoców. Ponadto Kleant zdejmuje z palca Harpagona diament i wręcza go Mariannie.
Dziewczyna obejrzała diament i potem chciała oddać go właścicielowi, lecz Kleant zabraniał tego.
Harpagon przeżywał męki i wścieka się na Kleanta, a ten obraca to na odwrót i stwierdza, iż ojciec denerwuje się, bo Marianna nie chce przyjąć prezentu. W końcu do rozmowy wtrąca się Frozyna, nalegając, by narzeczona przyjęła pierścień. Marianna zgadza się, obiecując zwrócić go przy pierwszej okazji.
SCENA XIII
Harpagon, Frozyna, Marianna, Eliza, Kleant, Walery, Ździebełko
Ździebełko informuje Harpagona o pojawieniu się człowieka z pieniędzmi. Harpagon pozostawia towarzystwo.
SCENA XIV
Harpagon, Frozyna, Marianna, Eliza, Kleant, Walery, Ździebełko, Szczygiełek
Wpada służący Szczygiełek i potrąca Harpagona. Ten uważa, iż to zawistni ludzie przysłali tego człowieka, aby dokonał zamachu na jego życie. W końcu Walery uspokaja Harpagona, a Szczygiełek oznajmia, iż konie nie są podkute i nie można je zaprząc.
Wtedy Harpagon nakazuje zaprowadzić je do kowala. Kleant proponuje, iż zanim ojciec wróci i konie zostaną podkute, on będzie pełnił honory pana domu i zabierze Mariannę do ogrodu.
SCENA XV
Harpagon, Walery
Harpagon prosi Walerego, aby pilnował wszystkich rzeczy zakupionych do spożycia. Jego zdaniem należy jak najwięcej „uratować”, żeby później móc zwrócić to do sklepu.
AKT CZWARTY
SCENA I
Kleant, Marianna, Eliza, Frozyna
Kleant wyznaje miłość Mariannie i we Frozynie szukają sprzymierzeńca. Marianna jest nieco przerażona, nie może sprzeciwiać się woli matki i to o jej przychylność ma postarać się Kleant.
Chcieliby znaleźć rozwiązanie z sytuacji, aby Harpagon zaniechał ślubu z Marianną i aby to wyszło od niego. Forzyna wpada na pomysł, aby zatrudnić do tej roli jakąś znajomą. Udawałaby markizę z Bretanii, która zakochała się w Harpagonie bezgranicznie i w posagu wniesie jeszcze przed ślubem 100 tys. talarów.
SCENA II
Kleant, Marianna, Eliza, Frozyna, Harpagon
Harpagon dostrzega, jak Kleant składa pocałunki na rękach Marianny, swojej przyszłej macochy, która nie opera się temu. Przychodzi i prosi wszystkich, aby udali się na przejażdżkę. Kleantowi nakazuje pozostanie z nim.
SCENA III
Harpagon, Kleant
Ojciec pragnie zbadać, jaka jest prawda o uczuciach Kleanta do Marianny. Kleant nazywa ją kokietką o słabej figurze, średniej urodzie i pospolitym rozumku. Gdy zarzeka się, że wcale nie podoba mu się narzeczona ojca, Harpagon stwierdza przewrotnie, iż właśnie ją wybrał na żonę dla syna. Zdziwiony Kleant wycofuje swoje wcześniejsze słowa krytyki i ujawnia swoją miłość do Marianny. Przyznaje, iż był gościem kilkakrotnie u niej i rozmawiał z jej matką, zyskując jej przychylność co do związku z Marianną.
Harpagon chce go zmusić do odstąpienia od swoich matrymonialnych planów wobec Marianny. Chłopak jednak nie uznaje argumentów ojca mówiących o pierwszeństwie i pokorze wobec ojca. Wtedy to Harpagon każe przynieść służbie kije.
SCENA IV
Harpagon, Kleant, Jakub
Po przyjściu Jakuba, Harpagon jemu powierza rolę arbitra i sędziego w sporze pomiędzy ojcem i synem. Jakub przekonuje obu skłóconych ze sobą mężczyzn. Robi to w ten sposób, że kolejno słucha Harpagon i przekazuje Kleantowi zupełnie coś innego. Powtarzając w zmienionej formie zdania wypowiadane przez obu, łagodzi kłótnię. Ten podstęp doprowadza ojca i syna do kompromisu. Harpagon okazuje wdzięczność Jakubowi, sięga do kieszeni, lecz nie po pieniądze i nagrodę, ale po chusteczkę.
SCENA V
Harpagon, Kleant
Podczas rozmowy obaj, ojciec i syn, początkowo okazują sobie sympatię i wdzięczność. Gdy jednak Kleant dziękuje Harpagonowi za to, że zostawia dla niego Mariannę, wówczas okazuje się, iż podstęp Jakuba nie sprawdził się. Harpagon w złości wygania Kleanta i wydziedzicza go, a nawet na zakończenie daje mu prezent w postaci swojego przekleństwa. Kleant radzi, aby tego typu dary zachował dla siebie.
SCENA VI
Kleant, Strzałka
Strzałka wyznaje Kleantowi, iż śledził jego ojca w ogrodzie.Ma szkatułkę pełną pieniędzy Harpagona.
SCENA VII
Harpagon
Harpagon właśnie odkrył, że jego szkatułka zniknęła z ogrodu, z miejsca, w którym ją zakopał. Przeżywa tragedię i jest załamany. Podejrzewa każdego domownika o współpracę ze złodziejem. Ma zamiar wezwać sędziego i „wszystkich wziąć na tortury”. Jeśli jego skarb się nie odnajdzie, powiesi się.
Oprac.Akty 1-2Akty 3-4Akt 5Plan/Mini