Recenzja (z łac. recensio – spis ludności, przegląd) – to analiza i ocena dzieła artystycznego, na przykład filmu, powieści, wiersza, przedstawienia, plakatu, rzeźby, meczu, gry komputerowej itd. Jest to zapisanie jakiejś informacji o danym dziele, w której skład wchodzi poinformowanie, zaznaczenie wartości i ewentualne zachęcenie lub przestrzeżenie przed czymś.
Recenzje jednego utworu (dzieła) mogą być różne w zależności od gustu widza, uczestnika, recenzenta. Jedni poszukują recenzji, aby sprawdzić czy warto iść np. na film, inni poznali już film i teraz czytając recenzję, pragną potwierdzić swoje spostrzeżenia lub z innymi ocenami polemizować, skomentować.
Składniki recenzji
Zwykle zaczynami pisać recenzję od wprowadzenia opisującego dzieło. Jeśli chodzi o film, podajemy rzetelne informacje o gatunku, dacie produkcji, wymieniamy reżysera i innych twórców (scenarzystę, kompozytora muzyki, scenografa czy choreografa) oraz odtwórców ról. Można także wprowadzać ogólne informacje o filmie, reakcji widzów na premierze czy dorobku reżysera i osiągnięciach aktorów biorących udział w produkcji filmu, można powiedzieć o wytwórni filmowej itp. Oczywiście wszystkie informacje powinny służyć lepszemu zrozumieniu dzieła filmowego, mają być podane wówczas, gdy spełniają funkcję dopełniającą wiedzą o filmie.
Spoiler – tego nie trzeba pisać, ale można
To pojęcie – SPOILER – oznacza, że dana recenzja zawiera elementy fabuły lub zakończenia filmu. Otóż często bywa, iż recenzenci opisują – streszczają skrupulatnie akcję dzieła. Tego elementu recenzja nie powinna zawierać, chociaż… osobiście piszę takie recenzje, gdy mam do czynienia z trudnymi nazwami miejsc, nazwiskami/imionami bohaterów i zagmatwaną fabułą. W takim razie ostrzegam, że osoby czytające daną recenzję mogą poznać tajemnice filmu przed jego obejrzeniem. Jedni czytelnicy recenzji lubią tego typu szczegóły, inni wolą najpierw zobaczyć obraz, a potem prześledzić fabułę, jeśli wciągnęła i przeanalizować szczegóły, a potem oceniać w internecie.
Największą popularnością wśród moich recenzji filmowych cieszą się recenzje: „Jak wytresować smoka” i „Wyspa tajemnic”, obie zawierają SPOILERY, czyli demaskują akcję i zakończenie dzieła. Pierwsza recenzja ma prawdopodobnie największa czytelność z powodu szkolnych wycieczek na seanse z tym filmem i nakazem pisania recenzji z fabułą włącznie jako zadanie domowe. Z kolei fabuła „Wyspy tajemnic” jest tak „zakręcona”, że opisałem ją dlatego, aby samemu lepiej niektóre kwestie zrozumieć, a przez to wyjaśnić je innym widzom i przedyskutować.
Generalnie jednak recenzja nie powinna zawierać streszczenia fabuły.
Rozwinięcie recenzji
Piszemy oceniająco o wrażeniu, jakie wywarła na nas fabuła, gra aktorów, który był najlepszy, na którym zawiedliśmy się, oceniamy muzykę i reżyserię, a także scenariusz i efekty specjalne, jeśli były. Można ogólnie powiedzieć, iż wykazujemy się tutaj spostrzegawczością i staramy się lekko opowiedzieć czytelnikowi wszystko to, co naszym zdaniem jest interesujące. Zachowując porządek wypowiedzi, staramy się potem opowiedzieć o tych elementach, na których zawiedliśmy się i rozczarowali.
Zakończenie
Dobrze jest, gdy recenzja kończy się jakimiś wnioskami. Możne je zebrać i powtórzyć jeszcze raz w kilku zdaniach, włącznie z poleceniem dla innych, aby koniecznie to zobaczyli lub odwrotnie. Oczywiście musisz pamiętać, pisząc recenzję, że Twoje zdanie jest subiektywne, a inni wcale mogą go nie podzielać. Dlatego też staramy się nie popadać w skrajności, zauważając wyłącznie wady lub wychwalając coś ponad miarę. Zachowaj dystans do tego, co masz ocenić, niech Twoja ocena będzie w miarę obiektywna. Możesz ten film, to dzieło, porównać z innym, do którego wydaje się podobne itd.
Język recenzji
Zachowaj umiar także w języku. Staraj się mówić zdaniami pojedynczymi, używając terminów fachowych związanych z tą dziedziną sztuki, do jakiej należy analizowane – recenzowane dzieło. Wystrzegaj się chaosu myślowego i uporządkuj swoje emocje – słowem: nie skacz po tematach i wątkach, ale rozwijaj kolejne i zamykaj je, a następnie przechodź do innych ciekawostek. Nie szarżuj zwrotami z języka potocznego czy żargonu, nie używaj wulgaryzmów i zachowaj jak największą kulturę. Pamiętaj, że recenzje będą czytane przez osoby zainteresowane Twoim tematem i zdaniem. Zatem nie ignoruj inteligencji czytelnika.
Podsumowanie artykułu
Recenzja to inaczej ocena, Twoja prywatna informacja o elementach danego dzieła (filmowego, literackiego itd.), pisana po to, aby podzielić się swoimi subiektywnymi odczuciami. Mimo to jednak jest/powinna być bardziej zbliżona charakterem do eseju naukowego niż do plotkarskiego felietonu. Jako recenzent masz zasygnalizować, że jesteś świadomy tego, o czym mówisz.
Analiza wiersza lub innego dzieła literackiego może być postrzegana jako recenzja, jeśli zwiera oceny autora.