Matura czytanie ze zrozumieniem

Czytanie ze zrozumieniem online Przykłady wypracowań maturalnych Tematy wypracowań maturalnych Lektury na maturze od 2005 r.

Słownik trudnych pojęć egzaminów maturalnych 2005-2010 Przedstawiam listę wyrazów, które sprawiały kłopoty w poleceniach maturalnych, były częściowo źle rozumiane, maturzyści nie potrafili radzić sobie z niektórymi, budziły wątpliwości i powodowały stres. Prześledź ich definicje: Synonim – wyraz bliskoznaczny Stereotyp – uproszczony obraz kogoś lub czegoś Demaskować – obnażać, mówić prawdę Bazar – targ, targowisko, kiermasz Semantyka – nauka o znaczeniu wyrazów Symbol – znak, pojęcie lub układ pojęć użytych dla oznaczenia innego przedmiotu. Obiektywny – wolny od uprzedzeń, niezależny Subiektywny – indywidualny, osobisty, stronniczy, zależny od przeżyć człowieka Dyskurs – dyskusja na tematy naukowe Zabieg językowy – specyficzne kształtowanie wypowiedzi Terapia – metoda leczenia lub zabiegów Stadium – etap, faza rozwoju Eksperyment – doświadczenie naukowe Kolokwializm – wyraz, wyrażenie mowy potocznej Hiperbola – wyolbrzymienie Wyliczenie – wymiana kolejnych argumentów, spis, zestawienie Gradacja – stopniowanie, szeregowanie wyrazów według znaczenia mocniejszego czy słabszego Peryfraza – omówienie, zastąpienie pojęcia innym, szerszym Dynamiczny – ruchomy, ruchliwy, żywy Dziennik – zapiski prowadzone chronologicznie i odnotowujące aktualne wydarzenia Eufemizm – zwrot lub wyraz zastępujący ten, którego nie chcemy powiedzieć Neosemantyzm – nadanie nowego znaczenia wyrazowi już istniejącemu Antonim – wyrazy o przeciwstawnym znaczeniu Rozbuchany – obszerny, rozwinięty ponad normę Publicystyka – czasopiśmiennictwo Sążnisty – potężnych rozmiarów, długi Egzystencja – byt, istnienie Kontrargument – argument w opozycji do innego Hipoteza – przypuszczenie Sentencja – złota myśl, maksyma Opinia – czyjeś zdanie, ocena Informacja – wiadomość bez ocen

Czytanie ze zrozumieniem – 10 „przykazań” 1. Zacznij od pytań do tekstu, a potem czytając, szukaj w konkretnym akapicie odpowiedzi, nie trać czasu na czytanie całości, a potem poszukiwanie akapitów, odpowiedzi – to pogrąża w panice. Jeśli czytasz bardzo szybko, zdążysz „wchłonąć” artykuł kilkakrotnie, a na pisanie odpowiedzi będzie wówczas więcej czasu. 2. Trzymaj się wymagań stawianych w pytaniu. Jeśli należy podać jeden przykład, dwa argumenty, postawić tezę (jedną) to są to polecenia warunkujące zdobycie punktu lub punktów – nie ignoruj poleceń, a wręcz trzymaj się ich kurczowo i poza nie nie wychodź, nie chwal się wiedzą i elokwencją – zostaw to do eseju. 3. Zerknij na punktację w każdym pytaniu (jest w nawiasie obok numeru pytania). Gdy punktów jest 2 – odpowiedź zwykle musi składać się z dwóch części podobnie jak postawione pytanie. Za każdy element odpowiedzi dostajesz po jednym punkcie. Walcz o te dwa punkty, podobnie jak walcz o każdy inny punkt poprzez bycie precyzyjnym w odpowiedziach. 4. Podkreśl w pytaniu elementy, które są najważniejsze i na nich się skoncentruj. Pamiętaj, arkusz, który otrzymasz, jest tylko do jednorazowego użytku, więc możesz zapisać go w całości, na marginesach, w brudnopisie itd. Jeśli więc czegoś nie rozumiesz, zapisz w brudnopisie, aby móc do tego wrócić. Czasami zapisanie informacji wiele tłumaczy, przypominają się rzeczy, o których zapominamy. 5. Udzielaj rzeczowych i jednoznacznych odpowiedzi, aby egzaminator nie miał wątpliwości. 6. Pisz wyraźnie w całym arkuszu, aby egzaminator mógł odczytać wszystko. 7. Nie streszczaj artykułu czy akapitu, w którym szukasz odpowiedzi. 8. Nie cytuj fragmentów artykułu, jeśli pytanie nie zawiera takiego wymogu, odpowiadaj samodzielnie, swoimi słowami. 9. Nie pozostawiaj pustych miejsc, czyli pytań bez odpowiedzi, zawsze staraj się coś tam wpisać – czyli wysil się. Matura jest tylko raz w życiu. 10. W części testu gramatyka i ortografia nie podlegają ocenie, ale to nie znaczy, że możesz zrezygnować z jakości swojego pisania, nie rezygnuj z estetyki pisania.

Czytanie ze zrozumieniem online Przykłady wypracowań maturalnych Tematy wypracowań maturalnych Lektury na maturze od 2005 r.

Uwaga: na maturę nie przychodzi się po to, by napisać test czytania ze zrozumieniem czy eseju, ale obie te części. Gdy mówię, aby nie tracić czasu na zbędne „wypisywanie się” podczas testu, mam na myśli opinię, że szkoda na to czasu, bo ważne są słowa. Jeśli można odpowiedzieć jednym słowem, a Ty odpowiadasz w pięciu zdaniach, to i tak egzaminator nie przyzna za to punktu, gdy nie ma tego jednego lub oczekiwanego hasła. Zatem trzeba się koncentrować i iść dalej, nie przysypiać na teście, nie czekać, aż koledzy zrobią i podadzą odpowiedzi… bo na maturze się nie ściąga.

Egzamin maturalny z języka polskiego trwa 170 minut i jest podzielony na dwie części: czytanie ze zrozumieniem i pisanie eseju (własnego wypracowania). Za pierwszą część można otrzymać maksymalnie 20 punktów, ale to nie gwarantuje pozytywnego efektu, ponieważ dopiero 250 wyrazów analizy podanego tekstu w arkuszu w formie eseju i zdobycie chociaż jednego punktu za rozwinięcie – trafienie w klucz – prowadzi do sukcesu. Szczegółowe informacje dotyczące wypracowania i rozprawki znajdziesz w Poradniku, a tutaj o teście „na inteligencję”, czyli o czytaniu ze zrozumieniem.

Uwaga: zerknij na stronę CKE, aby rozwiązać dodatkowo test z arkuszy z poprzednich lat.

Umiejętności sprawdzane na maturze w 2009 i 2010 r.

Korzystanie z informacji
Nazwanie funkcji tekstu
Nazwanie środków językowych i ich funkcji w tekście
Odczytanie dosłownych i metaforycznych znaczeń wyrazu
Odczytanie sensu fragmentu tekstu
Odczytywanie sensu fragmentu, wyodrębnianie argumentów
Odróżnianie informacji od opinii
Przetwarzanie informacji, formułowanie tezy na podstawie opisanego eksperymentu
Przetworzenie informacji i zastosowanie jej do rozwiązania problemu
Rozpoznanie charakterystycznych cech stylu i języka tekstu
Rozpoznawanie form fleksyjnych wyrazów
Rozpoznawanie intencji aktu mowy
Rozpoznawanie zasady kompozycyjnej tekstu i jej funkcji
Rozumienie sensu całego tekstu
Rozumienie struktury tekstu
Wyodrębnienie wykorzystanych w tekście argumentów i sformułowanych wniosków
Wyróżnienie w tekście związków frazeologicznych (wyrazów) i odczytanie ich znaczenia
Wyszukiwanie informacji i stosowanie ich do rozwiązania problemu

Komentarz: są to umiejętności nabywane podczas analizy lektur, utworów i fragmentów utworów zamieszczonych w podręcznikach szkolnych. Nie ma zatem co panikować, ponieważ na każdej lekcji języka polskiego od szkoły podstawowej kształcone są również i powyżej wymienione umiejętności. Kto prowadził zeszyt, uczciwie robiąc notatki, zadania domowe, przygotowywał się do lekcji itp., czytał i myślał o tym, co czyta, może być pewnym swego.

Najtrudniejsze pytania matury 2010 r.

Internet – śmietnik czy sezam kultury? – maj 2010 r.

Zadanie 13 testu: Jakie formy wypowiedzi służą obiektywizacji i subiektywizacji wypowiedzi? Podaj po dwa przykłady.
Umiejętności: Rozpoznawanie charakterystycznych cech stylu i języka tekstu, nazywanie środków językowych i ich funkcji w tekście.
Prawidłowa odpowiedź:
Obiektywizacja:
1. Posługiwanie się formą 1 osoby liczby mnogiej (wypowiedź w imieniu zbiorowości,
odwołanie do odbiorcy).
2. Posługiwanie się zdaniami oznajmującymi (zawierającymi informację).
Subiektywizacja:
1. Posługiwanie się formą 1 osoby liczby pojedynczej (prezentacja własnych poglądów).
2. Posługiwanie się porównaniami i metaforami, obrazowość języka.
Komentarz: tylko 0,24 trafień w klucz, czyli blisko 80% zdających nie potrafiło poprawnie odpowiedzieć na to pytanie

Zadanie 3 testu: W akapicie 2. czytamy: Podobnie powinniśmy zachowywać się w Internecie. Podaj słowo, które najlepiej określa charakter tego zachowania.
Umiejętności: Przetwarzanie informacji i stosowanie do rozwiązania problemu.
Prawidłowa odpowiedź: krytycznie
Komentarz: 0,48 trafień w klucz, czyli ponad połowa nie udzieliła odpowiedzi poprawnej

Zadanie 14 testu: Podając po jednym argumencie, uzasadnij, że tekst Edwina Bendyka ma charakter dyskursywny (refleksyjny).
Umiejętności: Rozpoznawanie i nazywanie funkcji tekstu.
Prawidłowa odpowiedź:
Dyskursywny: Autor polemizuje z omawianymi poglądami.
Perswazyjny: Edwin Bendyk w tekście swoim postawił tezę, którą następnie uargumentował
i zilustrował przykładami. Potem wysnuł wniosek.
Komentarz: 0,53 trafień w klucz, czyli nieco ponad połowa maturzystów odpowiedziała poprawnie.

Najtrudniejsze pytania matury 2009 r.

Hipnoza – pomost do podświadomości – maj 2009 r.

Zadanie 8 testu: Dzięki jakim zabiegom kompozycyjnym i językowym autor zwiększa wiarygodność swojej wypowiedzi? Podaj dwa przykłady.
Umiejętność: Rozpoznawanie zasady kompozycyjnej tekstu i jej funkcji; rozpoznawanie charakterystycznych cech stylu i języka tekstu; nazywanie środków językowych i ich funkcji w tekście; rozpoznawanie intencji aktu mowy.
Prawidłowa odpowiedź: Zdający otrzymuje 2 punkty, jeżeli poprawnie wymienił 1 zabieg kompozycyjny i 1 zabieg językowy, dzięki którym autor osiągnął wiarygodność, np.: cytowanie opinii znawców (przywoływanie nazwisk ekspertów w dziedzinie hipnozy lub powoływanie się na opinie specjalistów); stosowanie formuł: wszystkie autorytety (znawcy tematu lub fachowcy podkreślają) lub stosowanie terminologii naukowej.
Zdający otrzymuje 1 punkt, jeżeli poprawnie wymienił przykład jednego typu zabiegów.
Komentarz: 0,40 – 60% maturzystów nie odpowiedziało poprawnie.

Zadanie 6 testu: Sformułuj tezę, którą potwierdzić miał eksperyment opisany w akapicie 5.
Umiejętność: Przetwarzanie informacji, formułowanie tezy na podstawie opisanego eksperymentu.
Prawidłowa odpowiedź: Zdający otrzymuje 1 punkt, jeżeli poprawnie sformułował tezę, którą potwierdzał opisany w tekście eksperyment, np.: oddziaływanie sugestii podczas hipnozy jest wyjątkowo silne lub osoba zahipnotyzowana potrafi wykonać nieprawdopodobne czynności w przeciwieństwie do ludzi niepoddanych hipnozie.
Komentarz: 0,42 – blisko 60% maturzystów nie odpowiedziało poprawnie.

Zadanie 11 testu: Określ, jaką funkcję pełni w tekście przytoczona w akapicie 1. historia o hinduskich złodziejach?
Umiejętność: Rozpoznawanie zasady kompozycyjnej tekstu i jej funkcji.
Prawidłowa odpowiedź: Zdający otrzymuje 1 punkt, jeżeli poprawnie określił funkcję anegdoty przytoczonej w akapicie 1., np.: stanowi wprowadzenie do tekstu lub ma zaciekawić czytelnika.
Komentarz: 0,44 – blisko 60% maturzystów nie odpowiedziało poprawnie.

Wnioski

Najtrudniejsze zadania wymagają wykazania się umiejętnościami:
– rozpoznawanie zasady kompozycyjnej tekstu i jej funkcji,
– przetwarzania informacji i stawianie tezy lub wykorzystanie ich do rozwiązania postawionego zadania,
– rozpoznawanie charakterystycznych cech stylu i języka tekstu,
– nazywanie środków językowych i ich funkcji w tekście.

1. Rozpoznawanie zasady kompozycyjnej tekstu i jej funkcji

Każdy tekst powstaje w celu przekazania jakichś informacji. Z reguły twórca używa własnego stylu wspartego na ogólnych ramach kompozycyjnych, które znasz także i Ty: wstęp, rozwinięcie i wnioski (zakończenie). Zdarza się każdemu, że do swojej wypowiedzi włącza np. cytaty, porównania, sprawozdania, dane statystyczne, hipotezy, dygresje, legendy, przykłady z życia, posługuje się wzorami matematycznymi, powołuje się na prace naukowe innych osób.
Gdy egzaminator czyta Twoją pracę, powinien widzieć: wstęp, rozwinięcie, wnioski, a także cytaty, przykłady z życia czy nawiązanie do wiedzy szkolnej. Podobnie Ty, czytając tekst w arkuszu zwróć uwagę na elementy budowy i postaw pytanie: Jak zbudowana jest wypowiedź autora? W ważnych wymienionych wyżej punktach (matura) chodziło o to, aby zauważyć, że: autor cytuje opinie znawców, przywołuje nazwiska ekspertów w tej dziedzinie, stosuje formuły naukowe, wprowadza do tekstu różne elementy, aby go urozmaicić.
Najgorsze jest pytanie o “funkcje”! Gdy pojawia się to pojęcie, maturzyści zwykle domyślają się, że chodzi o termin z zakresu nauki o języku – gramatyczny. Gdyby tak było, autor arkusza zapytałby wprost: „Jaką funkcję językową pełni…?” Ogromna ilość maturzystów, gdy słyszy pojęcie “funkcja”, sięga do pamięci podręcznej i odnajduje funkcje językowe: informatywna, impresywna, komunikatywna itd. Niestety, chodziło tu o prostsze odpowiedzi, które nasuwają się intuicyjnie: „Autor stosuje cytaty, ponieważ chce uwiarygodnić swoje tezy” albo „Autor przytacza przykłady z życia, gdyż chce lepiej wyjaśnić temat”, czyli chodziło o funkcje uwiarygodnienia, wyjaśnienia tematu a nie o funkcje językowe.
Pamiętaj: termin funkcja nie jest przypisany na wyłączność nauce o języku i nie dotyczy wyłącznie funkcji języka. Przypomnę, że pojawia się także w matematyce i wielu innych naukach czy też w języku potocznym: “Jaką funkcję pełnią klawisze czarne w pianinie?”, “Jaką funkcję pełni straż pożarna i miejska?”, “Generał Kowalski pełni też funkcję szefa sztabu” i inne .

2. Przetwarzania informacji i stawianie tezy lub wykorzystanie ich do rozwiązania postawionego zadania

Przetwarzanie informacji to czynność każdorazowo związana z myśleniem i logicznym wyciąganiem wniosków. Jeśli pada polecenie: sformułuj tezę – to należy zbudować zdanie twierdzące typu: „Uważam, że lot na Księżyc jest możliwy” lub „Oddziaływanie sugestii podczas hipnozy jest wyjątkowo silne” (matura 2009 r.). Czyli teza to jakieś twierdzenie, założenie, a zatem musi pojawić się zdanie twierdzące i odmiana czasownika jest!
Pamiętaj: teza (hipoteza) to zdanie twierdzące, które należy zbudować lub zidentyfikować – odnaleźć w oparciu o tekst lub/i własne przemyślenia, lub tylko w tekście.

3. Rozpoznawanie charakterystycznych cech stylu i języka tekstu

Styl wypowiedzi eseju (wypracowania) maturalnego jest zbliżony do stylu naukowego, ponieważ zawiera lub powinien zwierać szereg pojęć z zakresu teorii i historii literatury, a także nauki o języku. Właśnie styl naukowy charakteryzuje się nagromadzeniem terminów nieobecnych w języku potocznym – sprawdź style i przypomnij je sobie.
W praktyce maturalnej rozpoznawanie stylu kojarzy się z badaniem: w której osobie i liczbie wypowiada się narrator (autor artykułu, dziennikarz, filozof itp.).
Dla przykładu: gdy narrator posługuje się formą 1 osoby liczby mnogiej (wypowiedź w imieniu zbiorowości, odwołanie do odbiorcy), zdaniami oznajmującymi (zawierającymi informację) to jest obiektywny (na jego ocenę nie mają wpływu własne potrzeby czy uprzedzenia). Gdy wypowiada się w formie 1 osoby liczby pojedynczej (prezentacja własnych poglądów), a także posługuje się porównaniami i metaforami, to jest to styl wypowiedzi subiektywnej.
Pamiętaj: jeśli autor posługuje się językiem naukowym, terminologią z określonej dziedziny, to jest to styl naukowy i obiektywny.

4. Nazywanie środków językowych i ich funkcji w tekście

Od szkoły podstawowej posługujesz się na lekcjach języka polskiego wieloma pojęciami z teorii literatury, a są to w dużej mierze właśnie środki językowe. Przypomnij sobie co oznacza termin: epitet, metafora, przerzutnia, porównanie, personifikacja, peryfraza, metonimia, anafora, epifora, homonim, synonim, oksymoron, alegoria, eufemizm, hiperbola, metonimia i inne. Wszystkie są w słowniku online lub przejdź na stronę epok literackich w tabeli, gdzie dodatkowo będziesz mógł skojarzyć środek językowy z epoką literacką, w której się pojawiał najczęściej.
Jak wyjaśnić funkcję środków językowych w tekście? Jeśli jest ich bardzo dużo, mamy do czynienia z tekstem literackim. Nagromadzenie metafor, personifikacji itp. świadczy o dążeniu do obrazowości, lepszej komunikatywności twórcy czy też dążenia do dotarcia nie tylko do jego umysłu, ale i to sfery intymnej – do uczuć.

Analiza tematyczna matur z ostatnich lat

Internet – śmietnik czy sezam kultury? – maj 2010 r.
Czas mistrzów – (o Olimpiadzie w 1908 roku) – próbna 2009 r.
Hipnoza – pomost do podświadomości – maj 2009 r.
Nieznośna szybkość bloga –maj 2008 r.
Hedonizm kontra hedonizm – próbna 2008 r.
O obywatelstwie – maj 2007 r.
Urodzeni pechowcy – próbna 2007.
O patriotyzmie i nacjonalizmie – maj 2006 r.
Z Pińska w świat – próbna 2006 r.
Dzikie słówka – maj 2005 r.

Czytając powyżej wymienione teksty, można dojść do kilku wniosków. Artykuły dotyczą współczesności, są aktualne i poruszane w nich problemy często dotyczą młodzieży. Do testów na rozumienie wybierane są tematy z zakresu historii świata, rozwoju cywilizacji, nowości informatycznych, problemów psychologii, spraw polityki czy postaw społecznych. Można się zatem spodziewać, iż matura 2011 r. sięgnie po tego typu tematykę ważną dla współczesnego człowieka. Będzie to zapewne fragment eseju naukowego, artykułu popularnonaukowego, fragment felietonu czy rozprawy. Tematu nie sposób przewidzieć, choć cała Polska od roku żyje kilkoma zagadnieniami: rocznicą zakończenia II wojny światowej i zbrodni katyńskiej, tragedią smoleńską, beatyfikacją Jana Pawła II, a także kryzysem gospodarczym trwającym od 2008 r. na świecie, reformami gospodarczymi itp. Treść artykułu przeznaczonego do zadań nie jest jednak istotna, ważny jest natomiast zakres pojęciowy.

Twoim celem nie będzie recenzowanie całości artykułu, ale konkretne odpowiedzi na zadane pytania i tylko tego się trzymaj.